Ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης επιβάλλεται σε επιλεγμένα προϊόντα σε αντίθεση με το Φ.Π.Α. που επιβάλλεται σε όλα σχεδόν τα προϊόντα και υπηρεσίες.
Εντάσσεται στους έμμεσους – επιρριπτόμενους φόρους και το κύριο χαρακτηριστικό αυτού του φόρου είναι ότι καταβάλλεται όταν τα εμπορεύματα διατίθενται στην κατανάλωση. Επιβάλλεται τόσο στα προϊόντα που παράγονται στο εσωτερικό της χώρας όσο και σε αυτά που προέρχονται από άλλα Κράτη-Μέλη της Ε.Ε. ή εισάγονται από Τρίτες Χώρες.
Οι φόροι κατανάλωσης που επιβάλλονται στον καφέ, στα υγρά αναπλήρωσης ηλεκτρονικού τσιγάρου και στο ηλεκτρικά θερμαινόμενο προϊόν καπνού αποτελούν εθνικά επιβαλλομένους φόρους καθόσον δεν είναι εναρμονισμένοι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης .
Οι ακόλουθες κατηγορίες προϊόντων υπόκεινται σε ΕΦΚ στην Ελλάδα:
Βιομηχανοποιημένα καπνά
(Τσιγάρα, πούρα και πουράκια ,καπνός για στριφτό τσιγάρο, άλλα καπνά για κάπνισμα)
Αλκοόλη και αλκοολούχα ποτά
(Ουίσκι ,βότκα, ούζο, τσίπουρο κ.α , μπύρα ,βερμούτ, σαμπάνια, κρασί ,ποτά με ζύμωση)
Ενεργειακά Προϊόντα και ηλεκτρική ενέργεια
(πετρελαιοειδή, φυσικό αέριο, άνθρακας)
Καφές
(καβουρδισμένος, μη καβουρντισμένος, στιγμιαίος , παρασκευάσματα)
Υγρά αναπλήρωσης ηλεκτρονικού τσιγάρου
(με νικοτίνη , χωρίς νικοτίνη)
Η παραγωγή και διακίνηση αυτών των προϊόντων γίνεται μέσω εξειδικευμένων τελωνειακών διαδικασιών που παρακολουθούνται αυστηρά από τις αρμόδιες αρχές .
Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται και επιβάλλεται ο ΕΦΚ διαφέρει σε κάθε προϊόν , καθώς υπολογίζεται με βάση την ποσότητα του , ενώ κάθε χώρα μέλος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας μπορεί, αν το θελήσει, να ορίσει υψηλότερους συντελεστές.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων, μαζί με τον Ε.Φ.Κ. βεβαιώνεται και εισπράττεται κατά την ίδια χρονική στιγμή ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) καθώς και κάθε άλλη σχετική επιβάρυνση με την υποβολή της Δήλωσης Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης και Λοιπών Φορολογιών στο αρμόδιο τελωνείο ελέγχου της επιχείρησης σας .
Η είσπραξη του ΕΦΚ για τα προϊόντα που παράγονται ή αποκτώνται στις ενδοκοινοτικές συναλλαγές αναστέλλεται με την τοποθέτηση των εμπορευμάτων σε φορολογική αποθήκη από εγκεκριμένο αποθηκευτή. Οι φορολογικές αποθήκες και οι εγκεκριμένοι αποθηκευτές αναγνωρίζονται σύμφωνα με διαδικασία που καθορίζεται στα άρθρα 63 και 64 του τελωνειακού κώδικα 2960/2001 .
Ως φορολογική αποθήκη αναγνωρίζεται ο τόπος όπου παράγονται ή αποθηκεύονται τα προϊόντα ΕΦΚ υπό καθεστώς αναστολής .
Η σύσταση και λειτουργία φορολογικής αποθήκης γίνεται κατόπιν προσκόμισης των προβλεπόμενων δικαιολογητικών καθώς επίσης και της απαιτούμενης για αυτόν τον σκοπό εγγυητικής επιστολής .
Οι βασικές κατηγορίες επιτηδευματιών προϊόντων ΕΦΚ είναι οι:
- Εγκεκριμένος Αποθηκευτής
- Εγγεγραμμένος Παραλήπτης
- Πιστοποιημένος αποστολέας / παραλήπτης
- Περιστασιακά πιστοποιημένος αποστολέας / παραλήπτης
και διαφοροποιούνται ανάλογα με τον τρόπο που δύναται να διαχειρίζεται η κάθε κατηγορία αυτού του είδους προϊόντα.
Τα επιβαλλόμενα στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης εμπορεύματα διακινούνται ανάμεσα στα κράτη μέλη της Κοινότητας μέσω του συστήματος EMCS με την ηλεκτρονική υποβολή του Διοικητικού Εγγράφου (ηλεκτρονικό Δ.Ε. – e-AD) .
Είναι το ηλεκτρονικό σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου της ενδοκοινοτικής διακίνησης των εναρμονισμένων προϊόντων που τελούν υπό καθεστώς αναστολής της καταβολής των ειδικών φόρων κατανάλωσης.
Το σύστημα αναπτύσσεται από όλα τα Κράτη Μέλη με βάση προδιαγραφές οι οποίες συμφωνήθηκαν μεταξύ των Κρατών Μελών και της Επιτροπής Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης της Ε.Ε.
Απώτερος στόχος του συστήματος είναι η βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς. Με το σύστημα αυτό παρέχεται η δυνατότητα στα Κράτη Μέλη να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο τις διακινήσεις των εναρμονισμένων προϊόντων που τελούν υπό καθεστώς αναστολής και να διενεργούν τους αναγκαίους ελέγχους έτσι ώστε να διασφαλίζεται η είσπραξη του φόρου στα ΚΜ όπου αναλώνονται τα προϊόντα αυτά και να μειώνονται οι κίνδυνοι απάτης.
(Προϊόντων για τα οποία έχει καταβληθεί ο ΕΦΚ)
Η ενδοκοινοτική διακίνηση προϊόντων ΕΦΚ για εμπορικούς σκοπούς για τα οποία έχει καταβληθεί ο ΕΦΚ στο κ-μ αποστολής πραγματοποιείται με την κάλυψη του Απλουστευμένου Συνοδευτικού Διοικητικού Εγγράφου (ΑΣΔΕ , s-AAD) μέσω του συστήματος EMCS .
Στις περιπτώσεις αυτές, ο φόρος καθίσταται απαιτητός στο κ-μ προορισμού, δηλαδή στο κ-μ όπου τελικά τα προϊόντα θα διατεθούν στην κατανάλωση και, εφόσον τηρούνται οι προβλεπόμενες από τις κείμενες διατάξεις προϋποθέσεις, ο φόρος που είχε καταβληθεί στο κ-μ αποστολής επιστρέφεται.
Περιπτώσεις απαλλαγής από τον Ειδικό Φόρο κατανάλωσης:
Απαλλάσσονται από τον ΕΦΚ όλα τα προϊόντα ΕΦΚ, εφόσον προορίζονται να χρησιμοποιηθούν:
- στα πλαίσια διπλωματικών ή προξενικών σχέσεων
- από αναγνωρισμένους Διεθνείς Οργανισμούς και από τα μέλη των Οργανισμών αυτών, μέσα στα όρια και σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που καθορίζονται από τις Διεθνείς Συμβάσεις για την ίδρυσή τους ή από τις συμφωνίες για την έδρα τους
- από τις ένοπλες δυνάμεις κάθε κράτους που συμμετέχει στην συνθήκη του Βορείου Ατλαντικού, πλην του κράτους-μέλους εντός του οποίου είναι απαιτητός ο ειδικός φόρος κατανάλωσης, εφόσον προορίζονται για χρήση από τις δυνάμεις αυτές ή από το πολιτικό προσωπικό που τις συνοδεύει ή για τον εφοδιασμό των λεσχών ή των κυλικείων τους
- από τις ένοπλες δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου που σταθμεύουν στην Κύπρο, σύμφωνα με τη συνθήκη εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας της 16ης Αυγούστου 1960, για χρήση από τις εν λόγω ένοπλες δυνάμεις ή από το πολιτικό προσωπικό που τις συνοδεύει ή για τον εφοδιασμό των λεσχών ή των κυλικείων τους
- για κατανάλωση στα πλαίσια συμφωνίας που συνάπτεται με τρίτες χώρες ή διεθνείς οργανισμούς, εφόσον αυτή η συμφωνία γίνεται δεκτή ή επιτρέπεται να υπαχθεί σε καθεστώς απαλλαγής από το Φ.Π.Α.
- για εφοδιασμό πλοίων και αεροσκαφών, σύμφωνα με τις ισχύουσες εθνικές διατάξεις
